Haberin adresi: /haber.php?haberno=242374

Kürt denklemi enerji denklemi Türkiye'nin PKK ile mücadelesi, ne Kürt ve Irak dengelerinden, ne küresel enerji dengelerinden bağımsız

23/12/2007
Murat Yetkin - myetkin@radikal.com.tr

Başbakan Erdoğan'ın dünkü 'Kimse Türkiye üzerinden ameliyat düşünmesin' sözü, yaşadığımız süreçte önemli bir dönüm noktası sayılmalı. İngiltere'de yayımlanan The Economist'in 'Türkiye ABD ile Irak Kürt yönetiminin tanınması ve PKK'ya af anlaşması yaptı mı?' sorusunu sormasının ardından anlamlıdır ve önümüzdeki bazı gelişmelere, ihtilaflara ve çözümlere işaret ediyor olabilir. Başbakanlık, dergiyi ciddiye almadığını söylese de Erdoğan'ın sözleri ciddidir. Türkiye'nin Irak topraklarında ABD işbirliği ile PKK hedeflerini vurmaya başlaması, bölgesel siyasi dengelerde bir dizi değişikliğe işaret ediyor. Şöyle özetlemek mümkün:

1- Erdoğan'ın 'Gaza gelseydik, yapamazdık' dediği, CHP lideri Baykal'a dahi 'ABD'nin tutumunu olumlu' bulduran harekât başarıya ulaşırsa şu gelişmeler beklenebilir: PKK'nın Irak'taki varlığı artık Türkiye için yüksek derecede tehdit olmaktan çıkar, Kerkük'ün Irak'taki Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin parçası olması senaryosu (muhtemelen Kerkük'e verilecek özel statü ile) geçersiz kalır. Buna karşılık Türkiye, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Büyükanıt'ın tercih edeceğini söylediği üzere 'modern bir federasyon' yapısı kazanan, yani Bağdat'ın merkezi otoritesini tanıyan bir Kürt özerkliğini tanır. PKK'lıları dağdan indirmek için henüz ayrıntılarını tahmin edemediğimiz plan yürürlüğe konur.

2- Türkiye ile Irak Kürt yönetiminin çatışan değil, işbirliği yapan taraflar haline gelmesi, yalnız Irak değil, Hazar, Karadeniz ve Doğu Akdeniz'i de kapsayacak şekilde bölgenin enerji denklemini yeniden kurar. Kerkük-Ceyhan yeniden işlemeye başladığı gibi, Irak'taki petrol ve gaz kaynaklarının ciddi bir kısmı daha Türkiye üzerinden dünya pazarlarına çıkmaya başlar; muhtemelen gazın bir kısmı Nabucco'yu ve Güney Avrupa hattını besler hale gelebilir. Hazar'ın doğu kıyısında büyük bir gaz hattı anlaşmasını başaran ve Türkiye ile İkinci Mavi Akım ve belki Samsun-Ceyhan üzerinde işbirliği ihtimalini dosyasına alan Rusya'nın bu duruma seyirci kalması mümkün değildir.

3- ABD ile Rusya'nın küresel enerji mücadelesinde sürekli çatışma halinde olmayacağı, paylaşım seçeneğini gündeme alabilecekleri Ankara'nın ihtimalleri arasında olmalıdır. Başbakan'ın 'Ameliyat' ile kast ettiği acaba bu tablo ile mi alakalıdır?
* * * * *
Ermenistan denklemin neresinde?
Irak'ta olup bitenleri, Kürt meselesi dahil, küresel enerji denkleminden ayrı düşünmek ne kadar saflıksa, bu denklemde Ermeni meselesinin yeri olmadığını varsaymak da saflık olur.
Ermenistan bugünkü tutumuyla bölgesel enerji projelerinin dışında kaldı. Azeri petrolü Ermenistan'ın etrafından dolaşarak dünyaya ulaşmaya başladı. Azeri gazını ulaştıran boru hatları da yine Ermenistan'ı dışlıyor. Ulaştırma projeleri de öyle. Etrafı küresel zenginlikten pay aldıkça Ermenistan'ın yoksulluğu ve dışlanmışlığı artıyor; izlediği siyaset ise keskinleşiyor.
Cumhurbaşkanı Gül, Bakü ziyaretinde, Ermenistan'ın işgal ettiği Azeri toprağı Dağlık Karabağ'da çözüm yolu bulması durumunda, bütün bu projelere katılabileceğini söylemişti. Aslında Ermenistan'ın kuşatılmışlığını kırması, bölgesel refah projelerine de can katabilir.

Ama adeta Gül'ün uzattığı eli itmek istercesine, ılımlı sayılan Dışişleri Bakanı Vardan Oskanyan, 21 Aralık'ta parlamentoda yaptığı konuşmayla, Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan'ın şahin çizgisiyle rekabete girdi. Oskanyan, Türkiye'nin 1991'de Ermenistan'ın bağımsızlığını tanırken mevcut sınırlarıyla tanımış olmasını tartışmaya açtı. Böylelikle son zamanlarda diasporanın bazı üyeleri tarafından ortaya atılan soykırım-toprak talebi denklemini hatırlatan tehlikeli bir çıkış yapmış oldu. Bunun izleyecek adımın Irak'ta barınmakta zorlanan PKK yönetiminin İran üzerinden Ermenistan'a geçerek, Dağlık Karabağ'da barınmasına göz yumulması olabileceği dahi güvenlik çevrelerinde konuşuluyor.

Bu çıkışı, Mart 2008'deki cumhurbaşkanlığı seçimiyle dahi açıklamak mümkün değil. Ankara, Ermenistan'daki hareketleri izliyor.