Ruble ile gaz alımı Merkez’in kararını bekliyor

Türkiye ile Rusya arasında yaşanan gümrük krizinin çözülmesinin ardında iki ülke arasındaki ticari ilişkiler de olumlu şekilde seyretmeye başladı. 2009’un başlarında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Rusya’ya yaptığı ziyaret ve ardından Rusya Başbakanı Vladimir Putin’in geçen ay Türkiye’ye gelmesi iki ülke arasındaki ticaretin ruble ile yapılmasına da imkân sağladı. Kriz döneminde iki ülke arasındaki ticari ödemelerde ciddi sıkıntılar yaşandı. Türk işadamları, kriz öncesi ihraç ettikleri malların ödemelerini Ruslardan zamanında alamadı. Ruslar, ödemelerindeki gecikmeye yeterli oranda döviz stokuna sahip olmamalarını gösterdi. Ardından iki ülke arasında yapılan ortak mutabakatla ruble ile ticaret yapılabilmesinin yolu açıldı. Garanti Bankası başta olmak üzere beş Türk bankası, ödemelerin ruble ile yapabilmesi için gerekli altyapıyı oluşturdu. Geçen hafta İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri (İTKİB) tarafından düzenlenen bilgilendirme toplantısı için Moskova’daydık. 300 milyon doları deri sektörünün olmak üzere Rusya’dan yaklaşık 1,5 milyar dolarlık alacağı olan ihracatçılar, ruble ile ticaretten umutlu. Hazır giyim ve konfeksiyon ihracatçıları beş yılda 5 milyar dolarlık ihracat hedefini de şimdiden koymuş durumda. Hatta, Vestel, Efes, Arçelik ve Tofaş gibi şirketlerin ruble ile ihracata başlamış bile. Merkez’in kötü tecrübeleri var İhracatçılar, Türkiye’ye gelecek rublenin Merkez Bankası’nda toplanarak Türkiye’nin petrol ve doğalgaz alımlarında kullanılmasını istemiş, ancak Merkez Bankası böyle bir uygulamayı gerçekleştirmeye yanaşmamış. İhracatçılara göre, bu durum risk teşkil etmeyecek ancak şimdilik bu formül geride kalmış. Aslında, rublenin rezerv para olması konusunda Rusların ciddi açıklamaları ve çalışmaları var. İTKİB Başkanı Hikmet Tanrıverdi, şu anda Avrupa ülkelerinden daha avantajlı olduğumuzu söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Biz o günlerde Türkiye’de toplanacak rublelerin Merkez Bankası kanalıyla toplanması ve Türkiye’nin 29 -30 milyar dolar civarındaki doğalgaz ve petrol ürünleri alımının ruble ile ödenecek şekilde kontratlara eklenmesinin ciddi bir risk olmayacağını söyledik. Doğalgaz anlaşması yaparken bugün döviz kaç para o fiyattan sabitleyip yüzde 10’unu o günkü sabit kurla ruble olarak almayı taahhüt edeceksiniz ve siz o rubleyi toplayıp daha sonra Rusya’ya göndereceksiniz. Ancak, Merkez Bankası üzerinden Libya ve Irak’la daha önce bu tür ufak uygulamalar yapılmış. Banka, her defasında zarar etmiş. Tabi, bunlar siyasi iradenin verdiği kararlar. Merkez Bankası, o nedenle çok karışmak istemiyor. Burada top şimdi Merkez’de. Hükümet, ileride gazın şu kadarını ruble ile alacağız diye bir konuyu masaya getirebilir.” İşlemin başlamasının üzerinden dört ay geçmesine rağmen 1.35 milyar rublelik ticari işlem yapılırken, bunun 450 milyon rublelik kısmı ise tahsilat olarak gerçekleşti. Ruble kullanımın artmasının ardından Romanya ve Ukrayna’nın para birimleriyle de ticaret yapılması için girişimler başlatılıyor.